Unusual solutions for the construction of tram tracks in heritage protection zones

openaccess, Vol. 632 (4) 2025 / czwartek, 24 kwietnia, 2025

Nietypowe rozwiązania konstrukcji torowisk na terenach objętych ochroną konserwatorską

(Open Access)

DOI: 10.15199/33.2025.04.06

citation/cytuj: Skiba M. Unusual solutions for the construction of tram tracks in heritage protection zones. Materiały Budowlane. 2025. Volume 632. Issue 04. Pages 39-46. DOI: 10.15199/33.2025.04.06

The standard construction of tracks in the road right- -of-way in Wrocław has so far usually consisted of a stone pavement. Currently, solutions are being sought that will ensure better cooperation with the rail and transfer greater loads from car traffic. The article presents a surface with stone cubes stabilized with a steel angle and an alternative concrete surface with an imprint of stone cubes.Attention was paid to the problem of removing historical surfaces and incorrect connection of surfaces.

Standardowo jednym z elementów konstrukcji torowisk w pasie drogowym na terenie Wrocławia są nawierzchnie zwykle w postaci kostki kamiennej. Obecnie poszukuje się rozwiązań, które zapewnią lepszą współpracę z szyną oraz przeniosą większe obciążenia pochodzące od ruchu samochodowego. W artykule przedstawiono nawierzchnię z kostki kamiennej stabilizowanej kątownikiem stalowym oraz alternatywną nawierzchnię betonową z odciskiem kostki kamiennej. Zwrócono uwagę na problem usuwania nawierzchni historycznych oraz nieprawidłowe łączenie nawierzchni.
surface; tram track; stone cubes; concrete surface; stone cube print.

nawierzchnia; torowisko tramwajowe; kostka kamienna; nawierzchnia betonowa; odcisk kostki kamiennej.
  1. Spuziak W. Wybrane nawierzchnie drogowe dawnego Wrocławia. Drogownictwo. Warszawa 2010; 11: 383 – 389.
  2.  Makuch J. Problemy na styku podtorzy torów tramwajowych i konstrukcji jezdni drogowych. Przegląd Komunikacyjny. 2018; 73-10: 14-18.
  3. Sybilski D, Krzemiśki J, Maliszewski M. Innowacyjna nawierzchnia z kostki kamiennej na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Drogownictwo. Warszawa 2010; 3: 80 – 86.
  4. Eremenko I, Kraski T. Heritage expertise and tram closures in the World Heritage City of Toruń, Poland. The Journal of Transport History. 2024; https://doi. org/10.1177/00225266241263669.
  5. Paszkowski ZW, Kołowiecka S, Kuśmierek A. Protection of historic public spaces in the creative process of the city’s identity. : A case study of Szczecin (Poland). Protection of Cultural Heritage. 2023; 15: 145 – 167.
  6. Fiorentini N, Huang J, Cuciniello G, Leandri P, Losa M. Comparing the Performance of Historical and Regular Stone Pavement Structures in Urban Trafficked Areas through the Finite Element Method (FEM). Infrastructures. 2023; 8(7): 115.
  7. Draye AM. Legal protection of monuments in their settings: a means of maintaining the spirit of the place. In: 16th ICOMOS General Assembly and International Symposium: ‘Finding the spirit of place – between the tangible and the intangible’, 29 sept – 4 oct 2008, Quebec, Canada. [Conference or Workshop Item].
  8. Hirsch R, Łozowska C. Protection and renovation of public areas in a modernist city – the case of three streets in the historic city centre of Gdynia. Protection of Cultural Heritage. 2023; https://doi. org/10.35784/odk. 3669.
  9. Postępowanie przetargowe 8 kwietnia 2022 r. pod nazwą „KU.241/pn27_2022/AT – Wykonanie robót budowlanych dla Zadania: Wymiana rozjazdów w węźle Most Zwierzyniecki – ul. Mickiewicza wraz z prawem opcji”.
  10. Postępowanie przetargowe z 6 kwietnia 2016 r. pod nazwą ZP/18/PN/2016 „04110 – Opracowanie dokumentacji projektowej w tym projektu budowlanego, projektu wykonawczego, przedmiarów robót, stwiorb, kosztorysu inwestorskiego (zwanych dalej „opracowaniem” lub „dokumentacją”) oraz uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (lub postanowienia o odmowie wszczęcia postepowania środowiskowego) i decyzji o pozwoleniu na budowę, a także sprawowania nadzoru autorskiego dla realizacji przedsięwzięcia pn. 04110 – „Przebudowa Mostu Pomorskiego Południowego we Wrocławiu”.
  11. Makowiecki M. Opis przedmiotu zamówienia dla zadania Przebudowa Mostów Pomorskich wraz z przebudową ciepłociągu we Wrocławiu, 2019.
  12. Pismo MKZ-IZN. 410.44.2017 Departamentu Architektury i Rozwoju Urzędu Miejskiego Wrocławia z 09.02.2017 r.
  13. Pismo MKZ-IZN. 410.264.2017 Departamentu Architektury i Rozwoju Urzędu Miejskiego Wrocławia z 29.06.2017 r.
  14. Postępowane przetargowe z 13 lipca 2021 r. pod nazwą ZP/23/TP/2021 04110 – Przebudowa ulicy Pomorskiej we Wrocławiu – etap I – Przebudowa ulicy Pomorskiej na odcinku od Mostu Pomorskiego Północnego do ulicy Cybulskiego”. Zadanie jest realizowane w ramach Programu Inicjatyw Rad Osiedli (PIRO).
  15.  Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, 2018.
  16.  Olczyk A, Opaska J, Stachańczyk R. Rekomendacje dotyczące postępowania z historycznymi nawierzchniami na obszarach podlegających ochronie konserwatorskiej. Kurier Konserwatorski. 2024; 24: 7 – 58.
  17. Billert A. Ochrona zabytkowych nawierzchni dróg, ulic i placów. Kurier Konserwatorski. 2024: 24: 59 – 102.
  18. Załącznik do Zarządzenia nr 1755/2017 Prezydenta m. st. Warszawy z 13 listopada 2017 roku w sprawie zmian w ewidencji zabytków Miasta Stołecznego Warszawy.
  19.  Skiba M. Nietypowe nawierzchnie tramwajowe wykonywane z uwzględnieniem zaleceń konserwatorskich na terenie Wrocławia. in: Awarie budowlane: zapobieganie, diagnostyka, naprawy, rekonstrukcje, Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego. 2024. pp. 967-974.
mgr inż. Magdalena Skiba, Politechnika Wrocławska, Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego
ORCID: 0000-0001-7998-4767

mgr inż. Magdalena Skiba, Politechnika Wrocławska, Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego ORCID: 0000-0001-7998-4767

Correspondence address: magdalena.skiba@pwr.edu.pl

Full paper:

DOI: 10.15199/33.2025.04.06

Article in PDF file

Received: 10.02.2025 / Artykuł wpłynął do redakcji: 10.02.2025 r.
Revised: 18.03.2025 / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 18.03.2025 r.
Published: 25.04.2025 / Opublikowano: 25.04.2025 r.