Clay mortars in traditional mansonry buildings of soft limestone – research on composition and structure

openaccess, Vol. 623 (7) 2024 / poniedziałek, 29 lipca, 2024

Zaprawy gliniane w tradycyjnych budynkach murowanych z opok – badanie składu i struktury

(Open Access)

DOI: 10.15199/33.2024.07.04

Gorączko A., Gorączko M. Clay mortars in traditional mansonry buildings of soft limestone – research on composition and structure. Materiały Budowlane. 2024. Volume 623. Issue 7. Pages 24-29. DOI: 10.15199/33.2024.07.04

The article presents the results of the analysis of the granulometric and mineralogical composition of clay mortars used in traditional rural construction. This is the next stage of research aimed at reproducing old masonry techniques used in the area between theWarta and Ner rivers, in the central part of Poland. They involved the buildings from local soft limestone and brick obtained by field firing, bonded with clay mortar. Objects constructed using this technology constitute a clear architectural and landscape distinctiveness of this region and are increasingly recognized as an important heritage of material culture.

W artykule przedstawiono wyniki analizy składu granulometrycznego i mineralogicznego zapraw glinianych stosowanych w tradycyjnym budownictwie wiejskim. Jest to kolejny etap badań mających na celu odtworzenie dawnych technik murarskich stosowanych w międzyrzeczu Warty i Neru, w centralnej części Polski. Polegały one na wznoszeniu budynków z miejscowego kamienia wapiennego (opoki) i cegły, uzyskiwanej metodą polowego wypału, wiązanych zaprawą glinianą. Obiekty zrealizowane w tej technologii stanowią o wyraźnej odrębności architektonicznej oraz krajobrazowej tego regionu i są coraz częściej uznawane za istotne dziedzictwo kultury materialnej.
clay mortar; soft limestone; masonry buildings; building stone.

zaprawy gliniane; opoka; budynki murowane; kamień budowlany.
  1. Ashurst J.Mortars for stone buildings. Conservation of building and decorative stone, Routledge. 1990: 78 – 96.
  2. BakolasA, Biscontin G, Contardi V, Franceschi E,Moropoulou ., Palazzi D, Zendri E. Thermoanalytical research on traditional mortars in Venice. Thermochimica Acta. 1995, 269: 817 – 828.
  3. Domasłowski W, Kęsy-Lewandowska M, Łukaszewicz J.W. Konserwacja murów ceglanych, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, 1998.
  4. Gorączko M, Gorączko A. Vernacular architecture and traditional rural landscape in new socio-economic realities – a case study from Central Poland. Bulletin of Geography. Socio-economic Series. 2015; DOI: http://dx.doi.org/10.1515/bog-2015-0034.
  5. Gorączko A, Gorączko M. Wykorzystanie lokalnego kamienia budowlanego w świetle przepisów. Materiały Budowlane. 2016, 8: 61 – 63.
  6. Goraczko A, Goraczko M. Results and Conclusions of Laboratory Characteristics of Soft Limestone from Central Poland as a Construction Material. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. 2019, 471, No. 3, p. 032021). IOP Publishing. DOI: https://iopscience. iop. org/article/ 10.1088/1757-899X/471/3/032021.
  7. Gorączko A, Topoliński S. Particle size distribution of natural clayey soils: A discussion on the use of laser diffraction analysis (LDA). Geosciences. 2020; DOI: https://doi. org/10.3390/geosciences10020055.
  8. Gleize PJP, Motta EV, Silva DA, Roman HR. Characterization of historical mortars from Santa Catarina (Brazil) Cement & Concrete Composites. 2009; DOI: https://doi.org/10.1016/j.cemconcomp. 2009.02.013.
  9. Isebaert A, Van Parys L, Cnudde V. Composition and compatibility requirements of mineral repair mortars for stone–A review. Construction and Building Materials. 2014; DOI: https://doi.org/10.1016/j.conbuildmat. 2014.02.020.
  10. ISO13320:2020 Particle SizeAnalysis – LaserDiffractionMethods, 2020.
  11. Klimek B. Metody badań zapraw historycznych – problematyka konserwatorska. Budownictwo i Architektura. 2015;14 (2), 63 – 69.
  12. Meimaroglou N, Mouzakis H. Mechanical properties of three-leaf masonry walls constructed with natural stones and mud mortar. Engineering Structures. 2018; DOI: https://doi.org/10.1016/j.engstruct. 2018.06.015.
  13. Moropoulou A, Bakolas A, Bisbikou K. Thermal analysis as a method of characterizing ancient ceramic technologies. ThermochimicaActa. 1995; 269: 743 – 753.
  14. Skibiński S. Badania materiałoznawcze kamiennych tworzyw architektonicznych. Ochrona Zabytków. 1988, 41/2 (161): 94 – 109.
  15. Skibiński S. Udział soli rozpuszczalnych w wodzie w procesach niszczenia kamiennych obiektów zabytkowych oraz konserwatorskie sposoby ograniczania ich działania. Ochrona Zabytków. 1985, 38/3-4 (150-151): 244-258.
  16. Terlikowski W, Sobczyńska E, Gregoriou-Szczepaniak M. Ryzyko zastosowania materiału zastępczego w procesie rekonstrukcji zabytkowych murów kamiennych na zaprawie glinianej. Materiały Budowlane.2022; DOI: 10.15199/33.2022.11.25.
  17.  Wyganowski Z, Próchnicki P. Budynki z kamienia. Arkady, Warszawa, 1958. [18] Wyrwicki R. Analiza derywatograficzna skał ilastych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 1988.
Dr Eng. Aleksandra Gorączko, Bydgoszcz University of Science and Technology, Faculty Of Civil and Environmental Engineering and Architecture
ORCID: 0000-0002-1448-9332
Dr Marcin Gorączko, Bydgoszcz University of Science and Technology, Faculty Of Civil and Environmental Engineering and Architecture
ORCID: 0000-0002-8866-6645

Dr Eng. Aleksandra Gorączko, Bydgoszcz University of Science and Technology, Faculty Of Civil and Environmental Engineering and Architecture
ORCID: 0000-0002-1448-9332

agora@pbs.edu.pl

Full paper:

DOI: 10.15199/33.2024.07.04

Article in PDF file

Received: 04.12.2023 / Wpłynął do redakcji: 04.12.2023 r.
Revised: 31.05.2024 / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 31.05.2024 r.